چرا صنعت لوازم خانگی در ایران موفق نیست
صنعت لوازم خانگی در ایران قدمتی چند ده ساله دارد. همه ما نام برندهای معروف لوازم خانگی ایرانی مانند ارج، آزمایش، و پارس الکتریک را شنیده ایم که زمانی با وجود باز بودن درهای کشور به سوی واردات، نه تنها بخش بزرگی از بازار کشور را به خود اختصاص داده بودند، بلکه صادرات قابل توجهی نیز داشتند. اما چرا این برندها دیگر وجود ندارند. چرا بازار لوازم خانگی ایران مملو از اجناس کره ای و چینی است؟
برای پاسخ به این سئوال اول باید بررسی کنیم که آیا این صنعت در ایران توجیه اقتصادی دارد یا خیر؟ ایران دارای تعداد بسیار زیادی فارغ التحصیل دانشگاهی است و پیشرفت این صنایع، می تواند نقش بزرگی در اشتغال این فارغ التحصیلان از جمله استخدام مهندس برق و یا تکنسین برق داشته باشد. کشور ما باداشتن جمعیت بالغ بر 80 میلیون نفر، خود یکی از بزرگترین بازارهای لوازم خانگی منطقه است. همچنین کشورهای ثروتمند زیادی در اطراف ما وجود دارد مانند کشورهای خلیج فارس، عراق و آسیای میانه که از وارد کنندگان بزرگ لوازم خانگی هستند. ایران همچنین از تولید کنندگان عمده فولاد، آلومینیوم، مس، محصولات پتروشیمی و پلاستیک است که مواد اولیه اصلی مورد نیاز صنعت لوازم خانگی است. همچنین کارخانجات قطعه ساز زیادی در ایران وجود دارد که می توانند از این صنعت پشتیبانی نمایند.
اما این صنعت برای توسعه خود درگیر مشکلات زیادی است که بایستی رفع شود. این مشکلات عبارتند از
- قدیمی بودن محصول و تکنولوژی: صنعت لوازم خانگی از صنایع بسیار پیشرو در زمینه توسعه تکنولوژی است. این صنعت از آخرین فناوریها در زمینه برق، الکترونیک و مکانیک استفاده می کنند. بنابراین شرکتهای ایرانی، بایستی دارای بخش تحقیق و توسعه بزرگی باشند و با استخدام مهندس مکانیک و طراحان صنعتی درجه یک، نسبت به ارتقا محصولات خود اقدام نمایند. تیراژ تولید این شرکتها پایین است. بنابر این شاید بهتر باشد که شرکتهای ایرانی با اخذ نمایندگی از شرکتهای برتر جهان، و استفاده از تکنولوژی آنها تحت امتیاز، در این هزینه ها صرفه جویی کنند.
- کیفیت پایین محصول تولیدی: متاسقانه بسیاری از شرکتهای ایرانی لوازم خانگی، بخش کنترل کیفیت بسیار ضعیفی دارند. متاسفانه مدیریت این شرکتها، حساسیت زیادی در زمینه کیفیت محصول تولیدی ندارد. در اصل بسیاری از مدیران ایرانی خود به پایین بودن کیفیت محصول خود اعتقاد دارند و برای همین سعی می کنند تنها در زمینه قیمت پایین تر، با محصولات خارجی رقابت کنند.شاید باید به جای پایین آوردن قیمت، کیفیت محصول را بالا برند.
- ضعیف بودن برندینگ: در زمینه لوازم خانگی در کشور ما، صدها شرکت کوچک فعالیت می کنند. یکی از مشکلات اساسی آنها حتی در بازار داخلی، نداشتن برند تجاری مناسب در برابر رقبای بزرگتر داخلی و خارجی است. در این مورد این شرکتها بایستی با استخدام مدیر فروش و تیم فروش حرفه ای نسبت به برند سازی اقدام نموده و یا در صورت عدم توان مالی و یا نداشتن زمان، نسبت به تولید مشترک با شرکتهای معتبرتر، تحت برند آنان اقدام نمایند.
- خدمات پس از فروش ضعیف: کالای لوازم خانگی، جزو لوازم با عمر طولانی محسوب می شود. بنابراین اطمینان خریدار از ارائه گارانتی معتبر و تامین قطعات در زمان طولانی و معقول، در فروش محصول نقش اساسی دارد که بایستی توسط شرکتهای ایرانی رعایت گردد. متاسفانه بسیاری از تعمیرگاههای مجاز محصولات ایرانی، حتی نسبت به آموزش پرسنل نیز اقدام نمی کنند که این مهم بایستی توسط شرکت تولید کننده انجام پذیرد. لذا این شرکتها باید نسبت به آموزش و استخدام تکنسین برق و مکانیک و تقویت بخش خدمات پس از فروش خود اقدام نمایند.
- عدم دسترسی مناسب به منابع مالی: این مشکل برای همه صنایع ایرانی در مقایسه با شرکتهای خارجی وجود دارد. واقعیت آن است که هیچ شرکت تولیدی و صنعتی در دنیا وجود ندارد که بتواند بیش از 25 درصد سود به سرمایه گذار خود بدهد. بنابراین صنایع لوازم خانگی ایرانی نیز نمی توانند نیاز مالی خود را از طریق بانکها تامین نمایند که بایستی در این زمینه اصلاحات مالی اساسی در صنعت بانکی توسط دولت صورت پذیرد و بهره های بانکی به شدت کاهش یابد.
به هر حال صنعت لوازم خانگی در پرتو نگاه درست مسئولان و حرکت صنعتگران و متخصصان کشور می تواند ضمن صادرات و ارزآوری، نقش بزرگی در زمینه کمک به برطرف کردن مشکل اشتغال در کشور داشته باشد.
